Ateizm/Materyazlim/Sosyalizm/Komünizm

Ateizm ya da tanrıtanımazlık, tüm tanrılara, dinlere, metafizik, hayali, ruhani varlıklara inancı, var olan gerçekliği inanç yoluyla açıklamayı, bu inançlara dayalı bir devlet yönetimini, eğitimi ve dayatmayı reddeden felsefi düşünce akımıdır.

Ateizmin kökeni ilk dinlerin ve onların ortaya koyduğu tanrı düşüncesinin ortaya çıkışına kadar uzanır.

Ateizmin izleri Antik Çağ’da MÖ 6. ve 5. yüzyıllarda Yunan ve Hint materyalizmlerinde görülür.

“Ateist”in anlamı Antik Yunan boyunca değişiklik göstermiştir. Erken dönem Hıristiyanları, kendi tanrılarına inanmadıkları için paganlar tarafından ateist olarak yaftalanmıştır hatta Roma İmparatorluğu döneminde, Roma tanrılarını reddettikleri için idam edilmişlerdir. Hıristiyanlığın Roma tarafından kabul edildiği 381 yılından sonra ise yeni egemen dine aykırı olanlar suç işlemiş sayılmıştır, Orta Çağ’da korkunç cezalar uygulanmıştır.

Rönesans Aydınlanma’sından sonra, Fransız İhtilali, ateizmi kapalı salon sohbetlerinden halkın içerisine taşımıştır. Devrim, pek çok din adamını ve özellikle de ruhban sınıfı Fransa’dan kovmuştur.

19. yüzyılda pek çok ateist ve din karşıtı felsefeye sahip düşünür, bütün güçlerini siyasi ve toplumsal devrime adadılar. Onların bu çabaları 1848 devrimlerini kolaylaştırdı ve yükselen uluslar arası sosyalist harekete öncülük etti.

19. yüzyılın ikinci yarısında pek çok ünlü Alman filozof tanrısal olguları reddetti. Ludwig Feuerbach,Arthur Schopenhauer, Karl Marx, Friedrich Engels ve Friedrich Nietzsche bunların başlıcalarıydı.

Maddeci öğretinin geniş kitleler tarafından anlaşılmasına önemli katkıları olan Marksist filozof Georges Politzer felsefenin temel sorununu "Ya madde (varlık, doğa) başı sonu olmayan, sonsuz ilktir, ve ruh (düşünce, bilinç) bundan türemiştir. Ya da ruh (düşünce, bilinç) başı sonu olmayan, sonsuz ilktir, ve madde (varlık, doğa) bundan türemiştir."^[51] şeklinde özetler. Politzer'e göre burada birinci yanıt felsefi maddeciliğin temelini, ikinci yanıt ise felsefi idealizmden gelen bütün öğretilerin temelini oluşturur.

Kelime anlamı olarak maddecilik demek olan materyalizm, madde dışında hiçbir gerçekliğin olmadığını savunan felsefi görüştür. Ateizmin de en temel felsefi dayanağı olan materyalizm, madde temeline dayandığı için ruh, cin, peri, tanrı, şeytan gibi doğaüstü (madde üstü) tüm kavramları reddeder. (Vikipedi)

Politzer, Felsefenin Başlangıç İlkeleri’nde şöyle diyor:

İnsanlık tarihi boyunca dünyayı açıklamak için iki tutum benimsenmiştir:

bunlardan biri, bir ya da birkaç üstün ruha, doğaüstü güçlere başvuran bilime karşı tutumdur; öteki ise olgulara ve deneylere dayanan bilimsel tutumdur.

İdealistler ileri sürüyorlar:

  1. Maddeyi yaratan ruhtur;

  2. Madde bizim dışımızda mevcut değildir, o halde bizim için bir yanılsamadan başka bir şey değildir;

  3. Şeyleri yaratan bizim fikirlerimizdir.

  Materyalistler ise bunun tam tersini ileri sürüyorlar.

  1. Ruhu yaratan maddedir ve bilimsel olarak, asla maddesiz ruh görülmedi.

  2. Madde, her ruhun dışında vardır ve maddenin kendine

özgü bir varlığı olduğundan, varolmak için ruha gereksinme

duymaz, dolayısıyla idealistlerin söylediklerinin tersine,

şeyleri yaratanlar, bizim fıkirlerimiz değildir, biz fikirlerimizi

şeylerden alırız.

  3. Biz, dünyayı tanımak yeteneğindeyiz, maddeden ve

dünyadan edindiğimiz fikirler, giderek daha doğru oluyorlar,

çünkü bilimlerin yardımıyla daha önce bildiklerimizi

kesinleştirebildiğimizi ve bilmediklerimizi de bulabildiğimizi

doğrularlar.

 İdealistler, tanrının bütün sonsuzluk boyunca varolmuş

olduğunu ve hiçbir değişikliğe uğramadığı için her zaman

aynı kaldığını söylerler. Tanrı, salt ruhtur, tanrı için zaman

ve uzay (mekan) mevcut değildir. O, maddenin yaratıcısıdır.

  Bilimin kaynaklarına inildiği zaman, görülür ki, ilk insanlar,

tanrı fikrini, kafalarında, büyük bilgisizliklerinden

dolayı, ve bu bilgisizlik ortasında uydurdular.

  Peki, bilim, ruhun maddeyi yaratmış olmasını düşünmemize

izin verir mi? Hayır.

  Salt bir ruh tarafından yaradılış fikri, anlaşılmaz bir şeydir,

çünkü biz, deney ve gözlemimizde böyle bir şey tanımıyoruz.

Bunun olanaklı olabilmesi için, idealistlerin dedikleri

gibi, ruhun maddeden önce yalnız başına varolması gerekecekti,

oysa bilim bunun olanak-dışı olduğunu ve hiçbir zaman

maddesiz bir ruh olmadığını bize tanıtlıyor. Tersine,

ruh (akıl) her zaman maddeye bağlıdır ve özellikle insan

ruhu (aklı), fikirlerimizin ve düşünmemizin kaynağı olan

beyne bağlıdır. Bilim, fikirlerin boşluk içinde varolduklarını

kavramamıza izin vermiyor...

Doğa bilimleri, yeryüzünün insanın da, başka herhangi

bir canlı varlığın da varolmadığı, varolamadığı bir durumda

da, varolduğunu kesin olarak doğrular. Organik madde, çok

sonradan gelen bir olgudur, uzun bir evrimin ürünüdür.

(V. İ. Lenin, Materyalizm ue Ampiryohritisizm, s. 72.)

  Bilimler, bize, maddenin zaman ve uzay içinde varolduğunu

tanıtlarken, aynı zamanda maddenin hareket halinde

olduğunu da öğretirler. Çağdaş bilimlerin bize sağladıkları

bu son belginlik çok önemlidir, çünkü, maddenin hareket yeteneği

bulunmadığı, yani eylemsiz olduğu yolundaki eski teoriyi

yıkmaktadır.

  Hareket maddenin varoluş biçimidir. ... Hareketsiz madde,

maddesiz hareket denli akıl almaz bir şeydir.

(Friedrich Engels, Anti-Dühring, s. 116.)

  Biliyoruz ki, dünya, bugünkü durumuyla, her alanda

uzun bir evrimin ürünü, bu bakımdan, yavaş ve sürekli bir

hareketin ürünüdür. O halde, maddenin varlığını ortaya

koyduktan sonra, kesinlikle belirtelim ki: Evren hareket

halindeki maddeden başka bir şey değildir ve bu hareket halindeki

madde, uzay ve zamandan başka bir şeyin içinde hareket edemez.

(V. İ. Lenin, Materyalizm ve Ampiryokritisizm, s. 189.)

  Şu halde, tanrı ruhunun varolabilmesi için bir beyin olması

gerekecekti. Bunun içindir ki, maddeyi, dolayısıyla insanı

yaratan tanrı değildir, ama ruh-tanrıyı yaratmış olan

insan beyni biçimindeki maddedir, diyebiliriz.

  Gösterilen bu gerçeklerden şu sonuç çıkıyor ki, tanrı fikri,

evrenin yaratıcısı bir salt ruh fikri anlamsızdır; çünkü,

zaman ve uzay dışında bir tanrı, varolamayacak bir şeydir.

  Zaman dışında varolan, yani hiçbir an varolmayan, ve

uzay dışında varolan, yani hiçbir yerde varolmayan bir tanrıya

inanmak için, idealist gizemciliğine katılmak, bu nedenle

hiçbir bilimsel denetimi kabul etmemek gerekir.

Maddenin ruh tarafından yaratıldığını ileri sürmekle,

yani son ısrarda, tanrının varlığını ileri sürmekle ve tanrıbilimleri

savunmakla sonuçlanan bütün idealist felsefelere

karşı, materyalistler, bilimlere dayanarak, ruhu (aklı, düşünceyi, duyguyu, bilinci), maddenin

yarattığını, maddenin yaradılışını açıklamak için tanrı varsayımına

gereksinme bulunmadığını ileri sürer ve kanıtlarlar.

Tanrıyı insanın yaratmış olduğunu gördüğümüz halde, onlar, insanı

tanrının yarattığını ileri sürerler. Gene biz, gerçekte, tam tersinin

doğru olduğunu görürken, onlar, maddeyi, ruhun yarattığını iddia

ederler. İşte burada, şeylere bakışı, bakış açısını öylesine tersine

çeviriş vardır ki, bunu belirtmek zorundayız.

Tanrı,

onların teorisinin son sözü, son yanıtı, vardığı sonuçtur, ve

bunun içindir ki, ruh-madde sorunu, son tahlilde, idealist

mi, yoksa materyalist mi, kim haklı, tanrı mı, bilim mi?

biçimine konur.

Sonuçta, Tanrı ile bilim arasında bir seçim yapmamız gerekiyor.

Dünyanın sorunlarına bilimsel bir açıklama getirmek

isteyen bu materyalist felsefe, tarih boyunca, bilimlerle birlikte

aynı zamanda ilerler. Dolayısıyla, marksizm de bilimlerden

çıkmıştır, bilimlere dayanır ve bilimlerle birlikte evrim

gösterir.

Materyalizm, evrenin bilimsel açıklamasından başka bir şey değildir.

Bilim materyalisttir, materyalizm bilimseldir.

Marx ve Engels'ten önce de, birçok kez ve değişik biçimlerde

materyalist felsefeler ortaya çıktı. Ama, 19. yüzyılda

bilimler ileriye doğru büyük bir adım attıklarından, Marx

ve Engels, çağdaş bilimlerden yola çıkarak, bu eski materyalizmi

yenilediler ve bize, diyalektik materyalizm denilen ve

marksizmin temelini oluşturan çağdaş materyalizmi sundular.

Marksizm, yalnızca toplum hakkında değil, ama

aynı zamanda evrenin kendisi hakkında genel bir anlayışı

içerir.

Diyalektik Materyalizm, evreni doğaüstü güçler gibi yabancı hiçbir şey katmadan açıklamanın felsefesidir.

Diyalektik Materyalizme göre madde öncesiz ve sonrasızdır (ezeli-ebedi), doğa yasaları ve  madde, bilinç dahil her şeyin kaynağıdır, bu ise bir yaratıcı fikrini gereksiz kıldığı gibi bilimdışı kılar, doğaüstü güçler, bilimin yasalarına ilkelerine, yöntemine ve verilerine aykırıdır. Dolayısıyla materyalizm, ateizmin dayandığı temel argümanlardan birisidir ve Ateizmi içerir. Bu nedenle materyalizmin ateizmle çok sıkı bir ilişkisi vardır.

Diyalektik Materyalizm, Marksizmin felsefi temelidir, Sosyalizm/Komünizm de Marksizmin sosyo-ekonomik, siyasal toplum modelidir ve Diyalektik Materyalizme ve Ateizme dayanır.

Sosyalizm ve Din Lenin (Özet)

..din, halkı uyutmak için afyon niteliğindedir.

Din, sermaye kölelerinin insancıl düşlerini, insana daha yaraşan bir yaşam isteklerini içinde boğdukları bir çeşit ruhsal içkidir.
      Ne var ki, köleliğinin bilincine varmış ve kurtuluşu için mücadeleye başlamış köle, kölelikten yarı yarıya çıkmış demektir. Fabrika endüstrisinin yetiştirdiği ve kent yaşamının aydınlattığı modern, sınıf bilinçli işçi, dinsel önyargıları bir yana atar, cenneti papazlara ve burjuva bağnazlarına bırakır ve bu dünyada kendisi için daha iyi bir yaşam elde etmeye çalışır. Bugünün proletaryası, din bulutuna karşı savaşta bilimden yararlanan ve işçileri bu dünyada daha iyi bir yaşam adına kavga vermek için birleştirerek öteki dünya inancından kurtaran sosyalizmin yanında yer alır.
      Din, kişinin özel sorunu olarak kabul edilmelidir. Sosyalistler, din konusundaki tavırlarını genellikle bu sözlerle belirtirler. Oysa herhangi bir yanlış anlamaya yol açmamak için bu sözlerin anlamı kesinlikle açıklanmalıdır. Devlet açısından ele alındığı sürece, dinin kişisel bir sorun olarak kalmasını isteriz. Ancak, Partimiz açısından dini kişisel bir sorun olarak göremeyiz. Dinin devletle ilişkisi olmaması, dinsel kurumların hükümete değin yetkileri bulunmaması gerekir.
      Herkes istediği dini izlemek ya da dinsiz, yani kural olarak bütün sosyalistler gibi ateist olmakta tamamen özgür olmalıdır. Vatandaşlar arasında dinsel inançları nedeniyle ayrım yapılmasına kesinlikle göz yumulamaz. Resmi belgelerde bir vatandaşın dininden söz edilmesine de son verilmelidir. Kiliseye ve dinsel kurumlara hiçbir devlet yardımı yapılmamalı, hiçbir ödenek verilmemelidir. Bunlar, devletten tamamen bağımsız, aynı düşüncedeki kişilerin oluşturduğu kurumlar niteliğinde olmalıdır. Ancak bu isteklerin kesinlikle yerine gelmesi halinde, kilisenin devlete Rus vatandaşların ise kiliseye feodal bağımlılıklarının sürdüğü, (bügüne kadar ceza yasalarımızda ve hukuk kitaplarımızda yer alan) engizisyon yasalarının var olduğu ve uygulandığı, insanları inançları ya da inançsızlıkları nedeniyle cezalandırdığı, insanların vicdan özgürlüğünü baltaladığı ve kilisenin şu ya da bu afyonlamasıyla hükümetten gelir ya da mevki sağladığı utanç verici geçmişe son verilebilir. Sosyalist proletaryanın modern devlet ve modern kiliseden istediği, kilise ile devletin birbirlerinden kesinlikle ayrılmasıdır.

    Sosyalist proletaryanın partisi açısından, din kişisel bir konu değildir. Partimiz, işçi sınıfının kurtuluşu adına bir araya gelmiş sınıf bilinçli, ileri savaşçıların toplandıkları bir yerdir. Böylesi bir birlik dinsel inanç biçiminde ortaya sürülen sınıf bilinci yoksunluğuna, bilgisizliğe ve geri kafalılığa kayıtsız kalamaz ve kalmamalıdır. Din diye tanımlanan ve halkın üzerine indirilen koyu sisle, sözlerimizi ve yazılarımızı kullanarak tamamen ideolojik silahlarla savaşabilmek için kilisenin kaldırılmasını istiyoruz. Rus Sosyal Demokrat İşçi Partisini, işçilerin her türlü dinsel uyutmacadan kurtulması adına mücadele etmek için kurduk. Bizim için ideolojik mücadele kişisel bir sorun değil, bütün Partinin, bütün proletaryanın sorunudur.

      Madem ki durum böyledir, o halde Programımızda ateist olduğumuzu neden açıklamıyoruz? Hıristiyanların ve öteki dinlere inananların partimize girmesini neden yasaklamıyoruz?
      Bu soruya verilecek cevap, din sorununun burjuva demokratları tarafından ortaya konuluşu ile Sosyal Demokratlar (Marksistler-b.n.) tarafından ortaya konuluşu arasındaki ayrımı belirleyecektir.
      Bizim Programımız tamamen bilimsel, dahası materyalist dünya görüşü temeli üzerindedir. Bu nedenle Programımızın açıklanması demek, din sisinin gerçek tarihsel ve ekonomik kökenlerinin açıklanmasını da zorunlu kılacak demektir. Propagandamız kaçınılmaz olarak ateizm propagandasını, gerekli bilimsel yayımların yapılmasını, otokrat feodal hükümetin bugüne kadar yasakladığı ve kovuşturduğu yazıların Parti çalışmalarımızın bir dalı haline getirilmesini de içermektedir. Bir zamanlar Engels'in Alman sosyalistlerine verdiği öğüdü şimdi bizim izlememiz gerekebilir: Onsekizinci yüzyıl Fransız Aydınlanma dönemi düşünür ve ateistlerinin yazıları çevirilmeli ve geniş ölçüde yayılmalıdır.

      İşte bu nedenle Programımızda ateist olduğumuzu belirtmiyoruz ve böyle davranmak zorundayız. İşte bu nedenle, eski önyargılarını henüz sürdüren proleterlerin Partimize katılmalarını engellemiyoruz ve engellememek zorundayız. Biz her zaman bilimsel dünya görüşünü öğütleyeceğiz ve çeşitli "Hıristiyanlar"ın tutarsızlıklarıyla savaşacağız. Fakat bu hiçbir zaman, yeri olmadığı halde din sorununun birinci plana alınması demek değildir. Yine bu hiçbir zaman, gerçekten devrimci ekonomik ve siyasal mücadele güçlerinin üçüncü sınıf görüşler ya da anlamsız fikirler nedeniyle birbirlerinden kopmasına, siyasal önemlerini kaybetmesine, ekonomik gelişim karşısında bir yana itilivermesine göz yummamız da demek değildir.

Dinin devletten ayrılması açısından, devrimci proletarya dini gerçekten kişisel bir sorun durumuna getirmeyi başaracaktır. Ve ortaçağ kalıntısı küflenmiş görüşlerden arınmış, bu siyasal düzende, proletarya, din aldatmacasının gerçek kaynağı olan ekonomik köleliğin kalkması için açık ve yaygın mücadele verecektir.

Novaya Zihn
Sayı: 28, 3 Aralık 1905

İşçi Partisinin Din Karşısında Tutumu - V. I. Lenin (Özet)

Sosyal-demokrasi, tüm dünya görüşünü bilimsel sosyalizm, yani Marksizm temeline dayandırır. Marksizmin felsefi temeli, Marks ve Engels tarafından da birçok kez açıklandığı gibi, Fransa’daki 18. yüzyıl materyalizminin ve Almanya’da (19. yüzyılın ilk yarısı) Feuerbach’ın tarihsel geleneklerini tümüyle devralmış olan diyalektik materyalizmdir –bu tümüyle tanrıtanımaz ve tüm dine kesinkes düşman olan bir materyalizmdir. Marks’ın elyazmalarını okuduğu Engels’in Anti-Dühring’inin tümünün, tutarlı bir materyalist olmayışından ötürü ve dine ve dinsel felsefeye açık kapı bıraktığı için materyalist ve tanrıtanımaz Dühring’in bir suçlaması olduğunu anımsayalım. Engels’in Ludwig Feuerbach üzerine denemesinde, Feuerbach’ın dini yıkmak için değil de, onu yenilemek, yeni, “yüceltilmiş” bir din bulmak vb. için dine karşı mücadelesinden ötürü onu suçlamasını anımsayalım. Din, halkın afyonudur –Marks’ın bu özdeyişi din konusundaki tüm Marksist görüşün temel taşıdır. Marksizm her zaman bütün modern dinlere ve kiliselere, ve her dinsel örgütü, sömürüyü savunmaya ve işçi sınıfını sarhoş etmeye yarayan burjuva gericiliğinin aracı olarak bakmıştır.
…herhangi bir dine karşı polis yöntemleriyle savaşmanın tümüyle bırakılmasını savunan Alman sosyal-demokrasisinin esaslarından biri olmuştur. “Din kişisel bir sorundur”; Erfurt programındaki (1891) bu ünlü madde, sosyal-demokrasinin bu siyasal taktiklerini özetlemekteydi.
Bu taktikler, şimdi bir alışkanlık haline gelmiştir; bunlar Marksizmin ters yönde, oportünizm yönünde yeni bir çarpıtılmasının doğmasına yol açmışlardır.

Marksizm materyalizmdir. Böyle olduğuna göre, 18. yüzyıl Ansiklopedicilerinin materyalizmi ya da Feuerbach’ın materyalizmi kadar dinin amansız düşmanıdır. Bundan hiç kuşku yok.

“Korku tanrıları yarattı.” Sermayenin kör gücünden –kör, çünkü halk yığınları tarafından önceden görülemez– proleterin ve küçük mülk sahibinin yaşamlarının her adımında “ani”, “beklenmedik”, “raslantısal”, yıkım, yokolma, yoksulluk, fuhuş, açlıktan ölüm getirme tehdidinde bulunan ve getiren bir güçten korku- işte modern dinin, eğer bir anaokulu materyalisti olarak kalmak istemiyorsa materyalistin, her şeyden önce, aklından çıkarmaması gereken böylesine bir kökü vardır.

Hiçbir eğitsel kitap, kapitalist zor çalışma koşullarıyla ezilen ve kapitalizmin kör yıkıcı kuvvetlerinin insafına terkedilmiş yığınların zihninden, bu yığınların kendileri, birleşmiş, örgütlü, planlı ve bilinçli bir yoldan dinin bu köküne karşı savaşmayı, her türlü biçimleri içerisinde sermayenin düzenine karşı savaşmayı öğrenmedikçe söküp çıkaramaz.
Bu, dine karşı eğitsel kitapların zararlı ya da gereksiz olduğu mu demektir? Hayır, böyle bir şey diyen yok. Bu demektir ki, sosyal-demokrasinin tanrıtanımaz propagandası, onun temel görevine, sömürülen yığınların sömürenlere karşı sınıf mücadelelerinin gelişmesine bağlı kılınmalıdır.

Tanrıtanımazlığın teorik propagandası, yani proletaryanın bazı kesimleri arasındaki dinsel inançların yıkılması, ve bu kesimlerin sınıf mücadelesinin başarısı, ilerlemesi ve koşulları arasına kesin bir çizgi çekmek, diyalektik düşünmemek, değişebilir ve göreli bir sınırı, mutlak bir sınıra dönüştürmek demektir; gerçek yaşama ayrılmaz bir biçimde bağlanmış olan bir şeyi zorla koparmak demektir. Bir örnek alalım. Belli bir bölgede ve belli bir sanayi dalındaki proletarya, tutalım ki, epeyce sınıf bilincine ulaşmış sosyal-demokrat ve kuşkusuz tanrıtanımaz ileri bir kesimle, kırlıkla ve köylülükle bağlarını daha sürdürmekte olan, tanrıya inanan, kiliseye giden, ya da hatta –diyelim bir hıristiyan işçi sendikasını örgütleyen– yerel papazın doğrudan etkisi altında olan geri işçiler olarak ikiye bölünmüş olsunlar. Ayrıca, tutalım ki, bu yöredeki ekonomik mücadele bir greve yol açtı. Grev hareketinin başarısını her şeyin üstünde tutmak, bu mücadelede işçilerin tanrıtanımazlar ve hıristiyanlar olarak bölünmelerine şiddetle karşı koymak, böylesine bölünmelere karşı şiddetle direnmek bir Marksistin görevidir. Böyle durumlarda, tanrıtanımaz propaganda gereksiz ve zararlı olabilir –geri kesimleri ürkütme, seçimlerde bir sandalye yitirme vb. yolunda dar kafalıca bir korku açısından değil de, modern kapitalist toplum koşulları altında, hıristiyan işçileri sosyal-demokrasiye ve tanrıtanımazlığa açık tanrıtanımazlık propagandasından yüz kere daha iyi dönüştürecek olan sınıf mücadelesinin gerçek ilerlemesi açısından. Böyle bir anda ve böyle durumlarda tanrıtanımazlığı öğütlemek, yalnızca işçilerin grev hareketine katılıp katılmamaları yönünden bölünmeleri yerine, tanrıya inanıp inanmamalarına göre bölünmelerini isteyen papazın ve papazların ellerine koz vermek olacaktır. Ne pahasına olursa olsun, tanrıya karşı savaş ilanını öğütleyen bir anarşist, aslında papazlara ve burjuvaziye yardım ediyor olacaktır (zaten anarşistler pratikte hep burjuvaziye yardım ederler). Bir Marksist, materyalist, yani bir din düşmanı olmak zorundadır, ama bir diyalektik materyalist, yani dine karşı mücadeleyi, soyut bir yolda değil, yabancı salt teorik, hiçbir zaman değişmeyen, bir öğüt temeli üzerinde değil de, somut bir yolda, pratikte sürdürülen ve her şeyden daha çok ve daha iyi, yığınları eğitebilen sınıf mücadelesi temeli üzerinde dinle mücadele eden bir kimse olmak zorundadır.

Bir Marksist, somut durumu bir tüm olarak görebilme yeteneğinde olmalıdır, anarşizmle oportünizm arasındaki sınırı (bu sınır göreli, hareketli, ve değişkendir, ama vardır) her zaman saptama yeteneğinde olmalıdır. Ve o, ne anarşistin, soyut, sözde kalan ama gerçekte boş “devrimciliğine”, ne de dine karşı mücadeleden ürken, bunun kendi görevi olduğunu unutan, tanrıya inançla uzlaşan, ve sınıf mücadelesinin çıkarları ile değil de, kimseyi incitmeyen, kimseyi itmeyen, ve kimseyi ürkütmeyen küçük ve yavan endişelerle, “yaşa ve bırak yaşasınlar” şeklindeki hikmet dolu bir kuralla yolunu çizen vb., vb. küçük-burjuva oportünizmi ve dar kafalılığına ya da liberal aydınlara karşı yenik düşmemelidir.

. Proletaryanın partisi devletin, dinin kişisel sorun olduğunu ilan etmesini ister, ama halkın afyonuna karşı mücadeleyi, dinsel boş inançlara vb.’ye karşı mücadeleyi “kişisel bir sorun” olarak görmez. Oportünistler, sosyal-demokrat partinin dini kişisel bir sorun olarak gördüğü anlamında konuyu çarpıtmaktadır!
Ama alışılmış oportünist çarpıtmaya ek olarak (Duma grubumuz din konusundaki konuşmayı incelerken yaptığı tartışmada bu hiç de açıklığa kavuşturulmamıştı), bugün Avrupa sosyal-demokratlarını, din sorununda, eğer deyim yerindeyse, aşırı bir umursamazlık içine iten, özel tarihsel koşullar vardır. Bu koşullar iki yanlı bir nitelik taşımaktadır. Birincisi, dinle savaşma görevi tarihsel olarak devrimci burjuvazinin bir görevidir ve Batı’da bu görev, büyük ölçüde burjuva demokrasisi tarafından, onun devrimleri döneminde ya da onun feodalizme ve ortaçağcılığa saldırıları döneminde yerine getirmiştir (ya da ele alınmıştır). Hem Fransa’da, hem de Almanya’da dine karşı bir burjuva savaşı geleneği vardır, ve bu, sosyalizmden çok önceleri (Ansiklopediciler, Feuerbach) başlamıştır. Rusya’da bizim burjuva demokratik devrim koşulları yüzünden, bu görev de hemen hemen tümüyle çalışan sınıfın omuzlarına yüklenmiştir. Küçük-burjuva (Narodnik) demokrasisi ülkemizde bu anlamda (Vekhi’nin yeni tüylenen Kara-Yüz Kadetlerinin, ya da Kadet Kara-Yüzlerinin sandığı gibi) pek fazla bir şey yapmamışlar, Avrupa’da yapılmış olanlarla karşılaştırıldığında çok az şey yapmışlardır.
Öte yandan dine karşı burjuva savaşı geleneği, Avrupa’da anarşizm –ki Marksistlerin uzun zamandan beri yineleyerek açıkladıkları gibi, burjuvaziye bütün “şiddeti” ile saldırmasına karşın, burjuva dünya görüşünün yanında yer alır– tarafından bu savaşın özellikle burjuva çarpıtılmasına yol açmıştır.

sosyal-demokratlar, burjuva ve bismarkçı papaz aleyhtarlığına karşı, dine karşı mücadeleyi sosyalizm için mücadeleye bağlı kılarak karşı çıkmak zorundaydılar.
Rusya’da koşullar gayet farklıdır. Proletarya, burjuva demokratik devrimimizin önderidir. Onun partisi de, eski resmî din ve onu yeniden canlandırma ya da onu yeni ya da farklı bir biçimde ortaya koymak vb. yolundaki her türlü girişim de dahil olmak üzere bütün ortaçağ kalıntılarına karşı mücadelenin ideolojik önderi olmalıdır.

Mayıs 1909

Marks, Engels, Marksizm, Sol Yayınları, 1. baskı, s.276-289

Eytişimsel Özdekçilik (Diyalektik Materyalizm)

(Orhan Hançerliolu-Felsefe Sözlü)

Her türlü gelişmenin genel yasalarını saptayan bilim...

Eytişimsel özdekçilik’le; idealizm olduğu kadar materyalizm de aşılmıştır, metafizik olduğu kadar eytişim de aşılmıştır.

Tek ve biricik dünya görüşü eytişimsel özdekçiliktir.

Bu dünya görüşü eytişimseldir; çünkü doğasal, toplumsal ve bilinçsel tüm olaylara yaklaşma ve onları inceleyip kavrama yöntemi eytişimdir; bu dünya görüşü özdekçidir; çünkü doğasal, toplumsal ve bilinçsel tüm olayları yorumlayışı özdekçidir. Eytişimsel özdekçiliğin bilimselliği, bilimsel verilere dayanmasından ve ancak bilimsel verilerle biçimlenmesinden ileri gelir. Bilimseldir, çünkü bilimle çelişmez, tersine bilimsel sonuçlarla upuygundur. Bilimseldir, çünkü evrene, fantastik peşin yargılarla değil, evrene özgü gerçek ilişkileri çözümleyerek yaklaşır. Bilimseldir, çünkü evrenin bilimle bilinebileceğini savunur. Bilimseldir, çünkü hiçbir boş inanç ve gericilikle bağdaşmaz.

Görüldüğü gibi bu bilimsellik kimilerinin sandığı gibi yakıştırılmış bir bilimsellik değil, bilime dayanan ve bilimi savunan, bilimle güçlenen ve bilimin gelişmesiyle oluşan bir kuramın gerçek bilimselliğidir. Gerek idealizmin ve gerek ham materyalizmin bilimsel olmadıkları ise doğa bilimlerine ters düşen kavramlarından ve yorumlarından kolaylıkla anlaşılır. ‘’Bilimin her gelişmesinde eytişimsel özdekçi bilgilerin geçerliliği yeniden denetlenmeli ve geliştirilmelidir.’’.

Eytişimsel özdekçilik, gelişme olgusunun genel yasalarının bilimidir, öylesine ki bilimsel gelişme olgusunu bütün öğretiler içinde tek başına temsil eder. Her bilim, gerçeğin farklı alanlarındaki gelişmesini ancak o alanlarda geçerli özel yasalara bağlar, eytişimsel özdekçilikse bizzat gelişme olgusunu genel yasalara bağlar. Bu genel yasalar kurgusal varsayımlar değil; bizzat doğanın, toplumun ve bilincin işleyişinden çıkarılmış ve onlara uygulanarak denetlenmiş ve doğrulukları saptanmış bilimsel yasalardır.

Bu yasalar, karşıtların birliği ve savaşımı yasası, nicelikten niteliğe ve nitelikten niceliğe geçiş yasası, olumsuzlanmanın olumsuzlanması yasası adlarıyla anılırlar.

Bu yasalar, evrende var olan her şeyin, bizzat nasıl devinip geliştiğinin, süreklilikte kesintinin, ve karşıtların birdenbire dönüşümlerle, nasıl aşıldığının, eskinin yıkılıp yeninin, gelişmenin, ve ilerlemenin nasıl oluştuğunun anahtarını verir. Eytişimsel özdekçilik hem bilme ve hem de yapmanın öğretisi olmakla, kuramla kılgının (teoriyle pratiğin) bağımlılığını da ortaya koymuştur. Kuramsız kılgı ve kılgısız kuram olmaz. Kılgı kuramla başarılı olduğu gibi kuram da kılgıdan yansır. s.109,110

Çağdaş özdekçilik, Eytişimsel ve tarihsel özdekçilik (Diyalektik ve tarihsel materyalizm)‘tir. Bir ustanın deyişiyle: ‘’Özdekçi dünya görüşü, doğaya olduğu gibi bakmak, onu hiçbir şey ihmal etmeden (ve katmadan N.) olduğu gibi kavramaktır’’.

Eytişim, doğayı, toplumu ve düşünceyi karşıtlıklarının çatışması ve aşılmasıyla durmaksızın devindiren ve geliştiren süreçtir.

Eytişimsel ve tarihsel özdekçiliğin doğaya ve topluma yaklaşma ve onu kavrama yöntemi eytişimseldir, çünkü:

1-Metafiziğin tam tersi olarak, doğayı; birbirinden bağımsız ve birbirine ilgisiz soyutlanmış nesne ve olayların rastlantısal bir yığını olarak değil, birbirine organik olarak bağlı ve bağımlı birtürden nesne ve olayların kaynaşmış bir bütünü (rastlantı ve zorunluluğun birlikte ürünü N.T) olarak görür.

2-Metafiziğin tam tersi olarak, doğanın, devimsizlik ve değişmezlik içinde değil, her an değişip yenileşen ve gelişen bir süreç olduğunu ilerisürer.

3-Metafiziğin tam tersi olarak, gelişme sürecinin, basit bir büyüme süreci olmayıp, niceliksel değişmelerden niteliksel değişmelere sıçramalarla geçen bir süreç olduğunu savunur.

4- Metafiziğin tam tersi olarak, gelişmenin, alt olandan üst olana doğru sarmal bir gelişim izleyerek gerçekleştiğini ve bunun nesne ve olayların özündeki çelişmelerden doğduğunu, eski ve yeni arasındaki çatışmanın son çözümlemede yeniye yol ve yön verdiğini meydana koyar.

Özdekseldir, çünkü:

İdealizmin tam tersi olarak, özdeğin bilinçten (öznel ya da evrensel bir bilinçten, ruhtan, Tanrı’dan N.T) önceliğini ve bağımsızlığını, devinen olayların devinen özdeğin farklı biçimleri olduğunu, olayların ve nesnelerin bağlılıklarıyla bağımlılıklarının özdeğin gelişme yasası olduğunu ve evrensel gelişmenin bu nesnel yasaya göre oluştuğunu ilerisürer.

İdealizmin tam tersi olarak, özdeksel dünyanın, düşüncede ve algılarda varolmayıp nesnel bir gerçeklik olarak varbulunduğunu ve düşünceyle özdeğin ayrıştırılamayacağı gibi aynılaştırılamayacağını da savunur.

        

İdealizmin tam tersi olarak, evrenin ve yasalarının bilinebileceğini ve bilgi sürecinin evrensel yaşamla birlikte pratikle doğrulanarak sonsuzca gelişeceğini saptar.

Bütün bu yanılgılar eytişimsel düşüncenin yoksunluğu sonucudur. Hemen tümü doğabilimcisidir ve felsefeyi bir hilekarlık saymaktadırlar. Felsefenin doğabilimsiz, doğabiliminin felsefesiz kavranamayacağı yolundaki diyalektik düşünceyi kavrayamamışlardır.

Bir usta şöyle der: ‘’Her büyük bilimsel buluşta ve doğabilimlerindeki her dönüşümde özdekçilik yeniden ele alınacak, derinleştirilecek, temel kavramları doğrulanıp geliştirilecektir. ‘‘

’’çağdaş fizik doğum sancıları çekmekte ve eytişimsel özdekçiliği doğurmaktadır’’.

Eytişimsel özdekçi felsefe, özdekçi tarih anlayışıyla tümlenmiş ve somutlanmıştır. Orhan Hançerlioğlu-Felsefe Sözlüğü,s.307-316

Görüldüğü gibi Ateizm, Materyalizm/Sosyalizm/Marksizm ve bilim birbirine aykırı olmadığı gibi tam tersi ayrılamaz şekilde bağlı olduğu halde neden ayrı ayrı akımlardır?

Çünkü ateistler, materyalizm/sosyalizm/komünizmi, materyalist/sosyalist/komünistler de Ateizmi dışlarlar!

Bunlar neden birbirlerini dışlarlar?

Dinsel inancı olanlar materyalizmi ve sosyalizm/komünizmi dinsiz, ahlaksız olduğu gerekçesiyle reddederler.

Ateistler ise sosyalizmi baskı ve şiddet içerdiği, dogmatik olduğu gerekçeleriyle reddederler.

Ateistler, dini tek başına bütün kötülüklerin tek kaynağı, bilim ve eğitimi de tek çare olarak görürler, çoğunluğu kapitalist/liberalist ve milliyetçidirler, kapitalizmle sorunları yoktur, ya da kapitalizmi emperyalizme indirgerler, bu yüzden dinin yanı sıra sosyalizm/komünizmle de mücadele ederler. Agnostikler ve deistler de bu konuda Ateistlerle aynı düşüncededir. Ateistlerin birçoğu da bilinçsizdir, birçoğu aslında Deist ya da Agnostik olduğu halde kendisini Ateist sanır.

Sosyalistler de bütün kötülüklerin kaynağını yalnızca kapitalizm/ emperyalizmde görürler, din ve milliyetçilikle mücadeleyi dışlarlar, üstelik çoğu bunları korur ve destekler, yalnızca kapitalizm ve emperyalizme karşı sınıf mücadelesi verilmesi gerektiğini, din ile mücadelenin bu hareketi böleceğini, sosyalist devrimden sonra din ve milliyetçiliğin kapitalist kaynakları kurumasıyla bunların zamanla kendiliğinden ortadan kalkacağını ileri sürerler. Oysa bu düşünce sosyalistlerin başarıya ulaşamamalarının en önemli nedenlerinden ve büyük yanlışlarından biridir.

Bilim ve eğitim tek başına çare olamaz, bunların toplumsal yapıyı etkileyebilmesi için bunların yanı sıra felsefi, sosyo-ekonomik, siyasal doğru bir görüş ve mücadele de gereklidir.

Ateizmin de Sosyalizmin de doğru ve yanlış tarafları vardır, doğruları alınıp yanlışları atılarak bir sentezi yapıldığında sorunların, kötülüklerin kaynağının hem kapitalizm/emperyalizm hem de din ve milliyetçilik olduğu, bunların tümüyle birlikte mücadele etmek gerektiği ortaya çıkar.

Dinsel inançların evrimsel sıralaması ilkel inançlar, Teizm, Deizm, Panteizm, Agnostisizm ve Ateizm şeklindedir. Bu sıraya dikkat edildiğinde bu konudaki evrim Bir ruh/Tanrı inancını ve bir dinsel inancı kabul etmekten her ikisini de reddetmeye varır.

Bu Tanrısal/dinsel inanç evreleri belli toplumsal yapı evrelerine denk düşer; Teizm köleci toplum ve din devletleri evresine, Deizm, panteizm ve Agnostisizm Aydınlanma ve onun devlet şekli olan milli devletler ve milliyetçilik evresine, Ateizm ise Sosyalizm/komünizm evresine denk düşer. Ateizm, Tanrısal ve dinsel inançlar konusunda varılacak son noktadır, bu konuda daha ötesi yoktur. Tanrısal ve dinsel inançlar tarihe karıştığında ise Ateizmin de bir işlevi kalmayacak, o da tarihe karışacaktır.

Ancak bu sıralamalar ve denk düşmeler arasında elbette keskin sınırlar yoktur,  Milli devletler evresinde milliyetçilere denk düşen din hakkındaki görüşler deizm, Panteizm, Agnostisizm olsa da ateizm görülebilir, bunlar dinsel görüşte ileri bir aşamaya ulaşmış ama milliyetçi olmakla geri kalmış ve sosyalizme ulaşamamış olanlardır. Aynı şekilde sosyalistlerde de Agnostisizm, deizm, Panteizm hatta teizm bile görülebilir, bunlar da aydınlanma yaşamadan, kendi okuyup araştırması, sorgulaması ve eleştirmesiyle sosyalizme ve Ateizme varmamış, örgütlemelerle, ezbere, bilinçsiz bir şekilde sosyalist olmuş ama dinsel inançlar hakkındaki görüşte geri kalmış olanlardır.

Ateistlerin geneli materyalizm ve Sosyalizm/ Komünizmi bir tutarlar, aralarında bir fark görmezler, materyalizm denilince sosyalizm/komünizm denmiş gibi tepki gösterirler. Oysa bunlar birbirlerine bağlı olsa da aynı şey değildirler. Diyalektik Materyalizm, evrenin tanrısal bir doğaüstü güce dayanmayan, bilime dayanan bir açıklaması olan felsefedir, Sosyalizm/Komünizm ise bu felsefenin sosyo-ekonomik siyasal modelidir, Sosyalizm/Komünizmin felsefi temeli diyalektik materyalizmdir. Ancak, ikisinde de zamanla değişiklikler, gelişmeler olabilir, özellikle de Sosyalizm/Komünizmde zamanla değişime, gelişime ve koşullara göre değişiklikler, gelişmeler olması kaçınılmazdır. Bunların birini kabul eden, diğerini de olduğu gibi kabul etmek zorunda değildir, her ikisinin de bazı kısımlarını kabul edebilir, bazı kısımlarını reddedebilir!

Diyalektik Materyalizm/Sosyalizm/Komünizm Ateizmi içerdiği gibi Enternasyonalizmi, Hümanizmi, Feminizmi (kadın-erkek eşitliği), doğaseverliği, hayvanseverliği de içerir,  çünkü bunlara aykırı olmadığı gibi özü bunları gerektirir.

Kitlelerin sosyalizme karşı çıkışlarının en büyük nedenlerinden biri sosyalizmin özünde dinsiz ve milliyetsiz oluşudur. Sosyalizm/Komünizm sınıfların, sömürünün, dinlerin, etnik kimliklerin, ırk ve cinsiyet ayrımın, doğa tahribatının, devletin (bildiğimiz devlet şekillerinin) olmadığı bir dünyayı öngörür ve hedefler.

Din kapitalizmden çok önce ortaya çıkmasına rağmen Kapitalizmin de değeridir. Milli devlet de kapitalizmin tipik devlet şeklidir.

Kapitalizmin en önemli değerleri din ve milliyettir, bu değerlerin temelinde ise ekonomik ilişkiler, ihtiyaçlar ve çıkarlar vardır. Din ve milliyetçilik, kapitalist alt yapının üst yapısıdır, bu üst yapı bu alt yapının koruyucusu ve sürdürücüsüdür.  Dolayısıyla kapitalizmin değerleriyle, onun korucularıyla mücadele edilmeden, üstelik de korunup desteklenerek Kapitalizm aşılamaz!

Avrupa’da kapitalizme geçerken feodal sistemin hem alt yapısına hem de üst yapısı olan dinsel sisteme karşı mücadele verilmiştir. Marks, Almanya'da dinin eleştirisi bitmiştir der. Tam olarak din ve eleştirisi bitmese de Sosyalizm de Avrupa’da, din konusunda aydınlanma yaşandıktan sonra ortaya çıkmıştır ve aydınlanmayla dinin kitleler üzerindeki etkisi kırıldığından günümüz Avrupa’sında İslam ülkelerindeki kadar din ile mücadeleye gerek yoktur. Fakat İslam ülkeleri bu aydınlanmayı henüz yaşamamıştır, Türkiye’de de halen ağır bir şekilde devam ediyor, bu toplum din devletine geri götürülmek isteniyor ve adım adım uygulanıyor. Sosyalizm, din ve dinsel geri gidiş görmezlikten gelinerek, alt yapı ve üst yapıya karşı mücadeleden birini ihmal ederek, kapitalizmin ve milliyetin yanı sıra din konusunda da kitleleri aydınlatmadan, bu konuda aydınlanma yaşanmadan, sosyalizmin değerlerinden olan dinsizlik ve milliyetsizlik benimsetilmeden başarıya ulaşamaz! Ateizm de diyalektik ve tariksel materyalist/sosyalist/komünist ideolojiden, kapitalizme emperyalizme karşı enternasyonalist sınıf mücadelesinden kopuk bir şekilde yalnızca dinlerle mücadele edilerek başarıya ulaşamaz!

Kaynaklar:

Vikipedi-Ateizm

Felsefenin Başlangıç İlkeleri –G. Politzer

Sosyalizm ve Din - Lenin,

İşçi Partisinin Din Karşısında Tutumu -  Lenin

Orhan Hançerlioğlu-Felsefe Sözlüğü

Nilüfer Tekin